Zanim podejmę ten ogólny problem, należy rozważyć jeden fakt dotyczący nauczania. Z tego, co dotąd napisałem, można wywnioskować, że nauczanie jest nieskomplikowaną działalnością. Mam na myśli, że nauczanie jest aktywnością, w której nauczyciel wybiera zamiar mający charakteryzować sytuację nauczania, a następnie podejmuje pewne działania mające na celu urzeczywistnienie tego zamiaru. Znaczyłoby to, że skoro nauczyciel wybrał to, czego uczniowie mają się nauczyć, nie są już potrzebne żadne zmiany w formułowaniu sytuacji nauczania. To, co powiedziałem na tych stronach, w istocie nie jest sprzeczne z ideą nauczania jako działalności nieskomplikowanej w powyższym znaczeniu. Moje podejście nie jest jednak także sprzeczne z ideą nauczania jako działalności kompleksowej. Fakt ten jest zaletą mojego podejścia, bo nauczanie często, jeśli nie zawsze, jest działalnością kompleksową.
Archive for the Zdrowy rozsądek Category
PRZEZ DZIAŁALNOŚĆ KOMPLEKSOWĄ
Przez działalność kompleksową rozumiem taką działalność, w której pierwotne zamiary mogą zostać zmienione pod wpływem sytuacji. Znaczy to, że wykonanie pierwotnego zamiaru nie jest możliwe, bo sytuacja wymaga jego modyfikacji. Działalność taką można również określić jako interaktywną w tym sensie, że sytuacja stworzona przez pierwotne zamiary nauczyciela oddziałuje na te zamiary i wymusza ich modyfikację.Spróbujmy pokazać, w jaki sposób nauczanie może być działalnością kompleksową. Przypuśćmy, że nauczyciel tworzy sobie pierwotny zamiar sytuacji nauczania, według którego uczniowie powinni nauczyć się, iż zasadami Heglowskiej dialektyki są „teza, antyteza i synteza”. Nauczyciel wypisuje te słowa na tablicy, zanim przystąpi do ich omawiania. Pierwsze pytanie jest zadane przez ucznia, który chce wiedzieć, kim są ci trzej ludzie.
ZNACZENIE SŁÓW
Nauczyciel w tym przypadku stworzył sytuację intencjonalną, której uczestnikami stali się uczniowie. Zadając pytanie, uczeń okazał, że chce uczynić zadość zamiarowi nauczyciela, ale zarazem pokazał nauczycielowi (w każdym razie myślącemu nauczycielowi), że jego pierwotny zamiar wymaga modyfikacji. Pytanie ucznia pokazało, że zanim uczniowie będą mogli nauczyć się zasad dialektyki Heglowskiej, muszą nauczyć się znaczenia tych trzech słów. Pierwotny zamiar zakładał, że znaczenie słów jest jasne i że można iść dalej, wyjaśniając miejsce tych pojęć w koncepcji dialektyki. W tym przypadku interakcja nauczyciela z uczniami w sytuacji nauczania powinna doprowadzić do modyfikacji zamiarów nauczyciela i oczywiście do modyfikacji dalszego toku nauczania. Widać tu, w jaki sposób nauczanie staje się kompleksowe; brak zakładanej wiedzy u uczniów może zmusić nauczyciela do modyfikacji zamiaru w celu uwzględnienia innych rodzajów nauczania niezbędnych dla lepszej realizacji zamiaru pierwotnego.
TYP MODYFIKACJA ZAMIARÓW
Aby pokazać, że nie jest to jedyny typ modyfikacji zamiarów dokonanej w sposób interaktywny, wyobraźmy sobie nauczyciela zamierzającego nauczyć klasę, że Dakota Południowa jest jedynym stanem w USA, w którego nazwie nie powtarza się żadna litera z nazwy stolicy tego stanu. W trakcie dążeń nauczyciela do realizacji tego zamiaru uczniowie jasno okazali, że uważają cel nauczania za absolutnie trywialny, to znaczy nie widzą żadnego praktycznego znaczenia tej informacji i nie rozumieją, w jaki sposób informacja ta może być owocna jako część ich ogólnej wiedzy o świecie. Demonstrują więc nauczycielowi, że nie są zainteresowani w nauczeniu się tego, czego nauczyciel chciałby ich nauczyć. Reakcją nauczyciela może być przyznanie racji i rezygnacja z pierwotnego zamiaru. Ten przypadek pokazuje, że jest co najmniej możliwe, aby pierwotny zamiar został zarzucony w rezultacie interakcji z uczniami.
NIESKOMPLIKOWANA DZIAŁALNOŚĆ
Z powyższych przypadków wynika, że nauczanie nie musi być nieskomplikowaną działalnością, w której nauczyciel decyduje, czego uczniowie mają się nauczyć, a następnie zaczyna uczyć tego, co jest niezbędne dla realizacji zamiaru. Zamiast tego nauczanie może być kompleksową działalnością, w której zamiar, tworzący sytuację nauczania, może zostać zmodyfikowany, rozszerzony lub nawet zarzucony w trakcie nauczania. Ostateczny rezultat nauczania może być bardzo daleki od zamiaru, który dał początek temu nauczaniu. Można by więc zadać pytanie, w jaki sposób to wszystko może się zgadzać z zarysowaną przeze mnie koncepcją nauczania.