Nie wystarcza, aby nauczyciele mieli wiedzę o uczniach, nauczanym przedmiocie i procesie nauczania, a w przypadku kształcenia nauczycieli nie wystarcza zamiar dostarczenia nauczycielom takiej wiedzy. Posiadana przez nich wiedza powinna odzwierciedlać się w ich czynach; powinna zostać w jakiś sposób przetłumaczona na działania podejmowane przez nich wobec uczniów podczas nauczania. Z tego założenia wynika, że nauczyciele powinni zmieniać swe działania, jeśli ich poglądy są niespójne z tym, co zamierzają. Co więcej, zajmowanie się stosunkiem teorii i praktyki oznacza przyjęcie przekonania, że wiedza powinna wpływać na działalność praktyczną. Gdyby wiedza nie miała znaczenia dla tego, co się czyni, nie uważalibyśmy, że teoria ma jakiekolwiek znaczenie dla praktyki.
Archive for the Zdrowy rozsądek Category
ZAINTERESOWANIE TEORIĄ I PRAKTYKĄ
Z zainteresowania stosunkiem teorii i praktyki wynika więc, że zmiany w działaniach danej osoby powinny być zmianami wyrozumowanymi. Debata na temat stosunku teorii do praktyki w oświacie odnosi się więc do istoty nauczania jako praktyki, istoty wiedzy posiadanej przez nauczyciela oraz istoty — rozumowo uzasadnionej — zmiany w przekonaniach i zamiarach. Takie były trzy główne sfery mojego zainteresowania w tym dziale.Istota praktyki nauczania przyczyniła się do naszego zrozumienia kwestii teorii i praktyki, ukazując nam, że problemy dotyczące praktyki nauczania są rozstrzygane przez nauczycieli podczas ich dążenia do osiągnięcia „wewnętrznych dóbr” nauczania. Te dobra określają zawartość wiedzy, jaką nauczyciele starają się przekazać.
REGUŁY I STANDARDY
Istota praktyki nauczania pokazuje także, że nauczanie jest działalnością społeczną i kooperatywną, prowadzoną na podstawie zasad tego działania i standardów doskonałości. Reguły i standardy nauczania są zawarte w podstawach wiedzy wnoszonej przez nauczyciela do praktyki. Co nazywam podstawami wiedzy, jest w istocie kolekcją rozlicznych elementów: wiedzy faktograficznej, przekonań uważanych przez nauczyciela za wiedzę, które jednak być może wcale nią nie są, norm i wartości akceptowanych oraz nabytych drogą doświadczenia. Tradycyjnie praktyka określa wiedzę, wartości, a nawet wiedzę potoczną, jaką nabywa nauczyciel w ciągu swego życia jako uczestnik różnych sytuacji nauczania z udziałem uczniów. W praktyce na ogół jest tak, że ta wiedza podstawowa jednoznacznie podpowiada nauczycielowi drogę postępowania.
JASNE WSKAZÓWKI
Wiedza ta daje nauczycielowi jasne wskazówki, co można zrobić, aby ułatwić uczniom uczenie się. Nie zawsze jednak tak jest. Przekonania mogą podpowiadać nauczycielowi najrozmaitsze działania. Można też nabyć wiedzę, która okaże się niespójna z posiadanymi przekonaniami. Dzięki przemyśleniom i dyskusjom mogą ulec zmianie normy dotyczące nauczania dotąd uznawane przez daną osobę. W takich sytuacjach wiedza podstawowa nie daje już nauczycielowi jednoznacznych wskazówek.W takich warunkach nauczyciel będzie musiał dopuścić możliwość zmiany swych poglądów. Zakładając racjonalność takich zmian, właśnie w takim momencie nauczyciel rozpoczyna wyrozumowaną zmianę przekonań i zamiarów. Omówione powyżej zasady dostarczają kryteriów, których nauczyciel może użyć podczas rozmyślań, aby zamierzone zmiany były zarówno niezbędne, jak i uzasadnione rozumowo.
ZASADY OKREŚLAJĄCE STOSUNEK
Zasady te są więc zasadami określającymi stosunek teorii do praktyki. Odpowiadają na pytanie, które pojawia się, gdy rozważamy problem, w jaki sposób teoria i praktyka w oświacie mogą być uzależnione od siebie. Tę odpowiedź można porównać z innymi, krytycznie analizowanymi przeze mnie w poprzednich rozdziałach. Inne punkty widzenia charakteryzują teorię na różne sposoby, jako teorię naukową lub normatywną; moje stanowisko zaś nie tworzy z teorii jakiegoś specjalnego przypadku, który nie zachodzi w nauczaniu. Moje stanowisko wymaga jedynie, aby nauczyciel miał jakąś wiedzę podstawową, która jest określona przez praktykę nauczania. Wiedza ta, jak podkreślałem, jest bardzo chaotyczna; być może najlepiej byłoby określić ją mianem „wiedza potoczna”. Moje stanowisko nie wymaga, aby ta podstawowa wiedza odpowiadała jakimś wcześniej ustalonym cechom, które przesądziłyby, czy jest ona naukowa, czy jakakolwiek inna.